Wormenkast met levende wormen in de tentoonstelling
In de zomer van ’21 werd ik aangesproken door Mette ten Velde (Strawberry Earth) over een nieuw museum dat werd gerealiseerd bij Artis in Amsterdam.
Zij had voormalig directeur van Artis, Amsterdam en initiatiefnemer voor dit nieuwe museum, Haig Balian, geholpen en verteld over het werk van Compostier.
Zij vroeg of ik het leuk zou vinden om mee te denken over een manier waarop levende wormen getoond zouden kunnen worden in de tentoonstelling van dit nieuwe museum.
Haig Balian belde mij en vertelde over zijn plannen voor dit nieuwe museum waarin de plek van de mens in zijn natuurlijke omgeving centraal zou komen te staan. Eerder had Haig aan de wieg gestaan van de realisatie van het museum Micropia. Het museum naast de ingang van Artis dat geheel gewijd is aan het kleinste leven op Aarde: de micro-organismen. Speciaal voor dit museum werd een installatie ontworpen waar levende mieren te zien zijn.
Voor Het Groote Museum was nu zijn wens een meubel te maken waarin de grondwormen in hun natuurlijke omgeving te zien zouden zijn.
Het Groote Museum gaat over jou
Haig Balian vertelde mij dat hij al lange tijd de wens had om het Groote Museum in het monumentale gebouw aan de Plantage Middenlaan te realiseren. Het moest een museum worden dat bezoekers mee neemt op een ontdekkingsreis naar de plek in de natuurlijke kringlopen van de mens. Kringlopen binnen ons en buiten ons. Een ontdekkingsreis waarbij alle zingtuigen gebruikt worden om onze plek in die kringlopen te ervaren.
De bodem onder onze voeten kreeg een eigen plek in de tentoonstelling. Hier leren de bezoekers over de wonderlijke wereld van het bodemleven. De aardwormen zijn een belangrijke schakel in dit bodem voedselweb.
(voor meer informatie over Het Groote Museum en voor boekingen klik hier)
Drie typen wormen in de kast
De aardwormen die leven in de bodem kunnen in drie typen worden verdeeld: de pendelaars (bijvoorbeeld de regenworm), de grondverteerders (of grauwe wormen) en de strooiselwormen (of compostwormen).
Om de drie types afzonderlijk te kunnen laten zien en een idee te geven van hoe de wormen zich tot elkaar verhouden in de bodem ontstond het idee voor een kast met drie cassettes met kijkvenster.
Bovenin de kast werd de toplaag van de bodem nagebootst. Hier leven de strooisel-, of compostwormen, tussen de bladeren en aarde. Zij verteren het organisch materiaal dat op de bodem valt en werken dit in de toplaag.
De pendelaars maken horizontale gangen tot diep in de bodem. Zij gebruiken stukjes van het dorre blad om hun aardgangen af te sluiten en werken zo de organische stof dieper in de bodem.
De grondverteerders, of grauwe wormen recyclen de gronddeeltjes en zuiveren de bodem van verontreinigingen. Ook helpen ze de wortels van de planten doordat ze horizontale gangen maken.
Om de juiste wormen te vinden voor de wormenkast kreeg Compostier advies van Riekje Bruinenberg van het Louis Bolk Instituut. Ook de experts van de firma Megrow B.V. leverden een bijdrage door hun met zorg gekweekte wormen te leveren aan dit bodem project.
Abstracte weergave van de werkelijkheid
In de Wormenkast wordt op abstracte wijze de plek van de aardwormen in de bodem getoond door ze in aparte cassettes te plaatsen. In de werkelijkheid leven deze wormen gemengd in de bodem. Iedere cassette heeft een houten schuif die vanzelf sluit wanneer deze geopend wordt. De wormen houden niet van daglicht en zouden anders niet bij de vensters te zien zijn. Wanneer bezoekers een raampje openen zien ze nu de wormengangen en de wormen in hun omgeving.
Innovatief systeem zorgt voor een goede leefomgeving voor de wormen
Voor de Wormenkast bedacht Rowin Snijder van Compostier een innovatief systeem om er voor te zorgen dat de wormen in een optimale leefomgeving leven in de tentoonstelling. Levende dieren tonen in een tentoonstelling is een grote uitdaging. De installatie met levende mieren werd speciaal ontworpen voor Micropia. Ook de wormenkast is uniek in tentoonstellingsland.
Aardwormen hebben een omgeving nodig die donker en vochtig is, rijk aan micro-organismen en waarin voldoende zuurstof aanwezig is.
Om niet dagelijks de cassettes te moeten verwijderen en verversen werd door Compostier een systeem bedacht waarbij actief beluchtte compostthee wordt gecirculeerd in de wormenkast. Ook wordt er zuurstofrijke lucht door de kast getrokken om de micro-organismen en de aardwormen van zuurstof te voorzien.
In de ontwerpfase werkte Compostier samen met Michel de Vaan (Kosmanndejong) en dierverzorger Dennis (Artis). Zo werd een verrijdbare kast bedacht waarbij de cassettes met levende wormen makkelijk konden worden verwijderd voor de controle en verzorging van de wormen. Michel de Vaan gaf de kast een mooie vorm en de firma Bruns B.V. realiseerde de techniek en bouwde de Wormenkast voor Het Groote Museum.
(voor meer informatie over Het Groote Museum en voor boekingen klik hier)
