De Stadsboerderijen van Den Haag
De Stadsboerderijen van Den Haag zijn plekken midden in de stad waar bezoekers het leven op de boerderij kunnen ervaren. Iedereen is er welkom en er is van alles te doen. Iedere stadsboerderij is uniek en heeft een eigen aanbod aan activiteiten en dieren.
Kinderen kunnen bij de stadsboerderijen (met toestemming van de beheerders) helpen de dieren verzorgen en leren zo met dieren om te gaan. Voor kinderen die in de stad opgroeien is dat erg waardevol. Zo leren ze dat dieren ook verzorging en een waardig leven nodig hebben. De kinderen die de stadsboerderijen bezoeken kunnen nu ook voor de wormen zorgen, want bij 4 stadsboerderijen zijn wormenhotels geplaatst.
In 2021 werden er bij Educatieve tuin Kornoelje en bij stadsboerderij Landzigt twee wormenhotels geplaatst. Dit jaar werden er ook bij stadsboerderij De Woelige Stal en stadsboerderij De Molenweide de vernieuwde WºRM21 in gebruik genomen.
De wormenhotels worden in de educatieve lessen over het bodemleven en de natuurlijke kringlopen gebruikt en zijn beschikbaar voor buurtbewoners om hun groenafval voeren aan de wormen te voeren.
In Den Haag zijn in totaal 10 stadsboerderijen.
Zorgen voor de bodem is geven om de toekomst
De bodem onder onze voeten leeft. En dankzij dat bodemleven kunnen planten groeien en kunnen wij de vruchten van de planten plukken en opeten. Zonder een levende bodem zouden er geen mensen leven op deze aarde. Wanneer er niet voor het bodemleven wordt gezorgd sterft dit af en zal vruchtbare grond verdwijnen. Bodemleven en plantenwortels houden de bodem vast. Zonder hen waait of spoelt de bodem weg; dat noem je bodemerosie.
Als de mensen een toekomst hier op aarde willen, is het dus verstandig om weer goed voor de bodem te gaan zorgen. Eén manier om dat te doen is het groenafval dat wij produceren op een verstandige manier te gaan gebruiken. Door groenafval niet weg te gooien, maar te composteren, kunnen we het bodemleven voeden. Maar composteren in de stad is niet altijd makkelijk. Daarom wordt veel groenafval naar plekken buiten de stad vervoerd en daar verwerkt tot compost. Echter is de vraag naar compost en grondproducten in de stad ook groot. Per jaar worden er tonnen aan grondproducten in plastic verpakt en in de tuincentra in steden verkocht.
Met een wormenhotel is het wel mogelijk om in de stad een hoogwaardige compost te maken. De wormencompost die in de wormenhotels van Compostier geproduceerd wordt heeft de tijd gekregen om door het diverse bodem eco-systeem daarbinnen te worden verteerd. Het gebruik van de wormencompost voedt het bodemleven en vergroot zo de biodiversiteit.
De Participatie Keuken van Ben
Eén van de locaties waar dit jaar een nieuw wormenhotel werd geplaatst is de Participatie Keuken van Ben Lachback.
Ben Lachbach is initiatiefnemer van de Participatie Keuken. Als kind van een Marokkaanse gastarbeider had hij een droom: een community vormen waarin mensen elkaar helpen en elkaar versterken. Alle mensen uit de buurt zijn welkom bij de Participatie Keuken. Met grote én kleine beurs.
Bij de Participatie Keuken kun je komen aanschuiven om te eten. Maar ook om te helpen koken, elkaar te ontmoeten en in de ontmoeting samen te werken aan een lievere wereld. Eten brengt mensen wereldwijd bij elkaar. Als je samen van een maaltijd geniet ontstaat de ontmoeting vanzelf. Zelfs als je elkaars taal niet spreekt of uit een andere ‘wereld’ komt. Je ziet de ander en je wordt gezien: liefdevol en gelijkwaardig. Met een wormenhotel voor de deur kunnen de restjes uit de keuken nu ook liefdevol worden verwerkt tot wormencompost.
Als onderdeel van het werk dat bij de Participatie Keuken wordt gedaan is er een Voedselbankwinkel in het pand. Mensen met een kleine beurs kunnen hier zelf hun ‘boodschappen’ kiezen en krijgen die mee naar huis. Soms krijgt de winkel producten binnen die niet allemaal meer geschikt zijn voor consumptie. De groentes en het fruit dat niet meer gegeten kan worden kan nu aan het wormenhotel worden gevoerd om te worden omgezet tot een rijke voeding voor de bodem.
De Participatie Keuken beheerd ook enkele moestuinen in de directe omgeving. Samen met vrijwilligers wordt daar voor de planten gezorgd. De wormencompost uit het wormenhotel wordt gebruikt om de bodem te voeden. Lekker circulair dus!
Pleysiercollege krijgt ook een wormenhotel.
Bij het Pleysiercollege werd afgelopen jaar een moestuin aangelegd. Leraar Tom Rompelman deed dit samen met zijn leerlingen uit zijn zelf vormgegeven groenles. In de groenles krijgen de leerlingen de kans om buiten te zijn, met groen te werken en samen projecten te realiseren waar zij trots op kunnen zijn. Zo worden er ook in de buurt tuinen aangelegd en werd de geveltuin aangelegd bij het Pleysiercollege.
Met het wormenhotel in de tuin kan groenafval dat wordt ingezameld op de school worden gebruikt om de bodem van de tuin te verbeteren.
De leerlingen die naar het Pleysiercollege gaan zijn jongeren in de leeftijd van 12 tot 20 jaar. Zij krijgen hier onderwijs op maat. Het Pleysiercollege is een school voor speciaal voortgezet onderwijs. De leerlingen hebben allen op een of andere manier moeite om op een reguliere school mee te komen. Door per leerling goed te kijken wat zijn of haar mogelijkheden, beperkingen en wensen zijn kan voor ieder een goed traject worden ontworpen. De lessen zijn gericht op het vergroten van zelfvertrouwen, eigenaarschap, zelfredzaamheid en het creëren van een realistisch toekomstbeeld.
Permacultuur en natuur educatie in het Zuiderpark
Het laatste wormenhotel werd geplaatst naast de plantenkas in het Zuiderpark. Op deze grote groene locatie zijn verschillende groene initiatieven naast elkaar gevestigd. Naast de plantenkas is het Permacultuurcentrum Den Haag (Eetbaar Park), waar je een permaculttur opleiding en workshops over natuurlijk bouwen, composteren en wildplukken kunt volgen. Bij de permacultuur opleiding van Puur Permacultuur leerde ik over de ontwerpprincipes van de permacultuur. En deze pas ik nog altijd toe in mijn ontwerpen en projecten. Erg leuk dan ook dat het wormenhotel nu naast het Haagse centrum staat voor permacultuur!
Iets verderop is de locatie van het Boerendorp. Hier worden groentes en fruit geteeld dat wordt gedeeld met mensen met een kleine beurs via Kies! Voedselbankwinkel. Wanneer producten niet gedeeld kunnen worden mogen die aan de wormen gevoerd worden. De wormencompost wordt weer gebruikt in de tuin.
Het wormenhotel wordt beheerd door het Milieu Educatief Centrum Zuiderpark. Kinderen van verschillende basisscholen uit de directe omgeving komen naar de locatie om te leren over de seizoenen en de natuur. Via het raampje in het wormenhotel kunnen de kinderen letterlijk een kijkje onder de bodem nemen.
Vernieuwd wormenhotel ontwerp
Het oorspronkelijke idee voor een groot (buurt)wormenhotel ontstond bij mij nadat ik eerst een klein wormenhotel voor mijzelf en mijn gezin maakte. Hoe leuk zou het zijn als buren samen hun groenafval op een duurzame manier zouden kunnen gaan gebruiken om hun eigen woonomgeving te vergroenen. Zodoende maakte ik het eerste grote wormenhotel voor een groep buren. Dat wormenhotel werd geplaatst in de Franshalsstraat in Amsterdam en was tot kort geleden nog in gebruik.
Door de jaren heen is het ontwerp steeds verder geëvolueerd met dit jaar de – voor nu – laatste ontwerpstap. Dankzij feedback van Robine van de stadsboerderij Landzigt en De Molenweide heb ik weer een aantal verbeteringen kunnen realiseren.
Speciaal voor deze nieuwe serie wormenhotels voor de gemeente Den Haag werd het ontwerp weer iets aangepast. De 5 wormenhotels kregen extra grote kijkvensters. Zo kunnen meerdere kinderen tegelijk een kijkje kunnen. Ook de bovenkant van het wormenhotel werd aangepast. Bij het nieuwe model kunnen alle tuinbakken worden geopend. Nu kan over de gehele breedte groenafval worden ingeworpen. De tuinbakken zijn uitgevoerd in duurzaam Poly Ethyleen (PE) en afgewerkt met douglas hout.
